Górzanki

Górzanki

Odtwórz nagranie artykułu

W Górze Siewierskiej Koło Gospodyń Wiejskich narodziło się w 1937 roku, z inicjatywy kierownika miejscowej szkoły, Władysława Dudy. W tym samym roku został powołany do życia Zespół Śpiewaczy KGW, którego członkiniami było 14 kobiet. Szczególnie zasłużyły się tutaj działaczki: Antonina Sorn, Irena Zajkowska i Danuta Tolak. Śpiewano pieśni lokalne, głównie z okolic Góry Siewierskiej.

Do wybitnych śpiewaczek z Zagłębia Dąbrowskiego, a dokładnie z Góry Siewierskiej, należała Anna Całka (z d. Kuchna). Miała szczególną pamięć muzyczną – pamiętała ponad 300 wątków pieśniowych. W repertuarze zespołu również znajdują się melodie, które pochodzą ze zbiorów A. Całki (Poszła Kaśka na jagody, zabłądziła w lesie).

Zespół „Górzanki” został reaktywowany i na nowo zaczął funkcjonować w 2004 roku (na kanwie wcześniejszego Zespołu Śpiewaczego) dzięki współpracy KGW z Gminnym Ośrodkiem Kultury Gminy Psary. W skład zespołu weszły członkinie KGW oraz czterech członków OSP. Instruktorem została Janina Okularczyk, natomiast kierownikiem artystycznym Maria Sikora, która sprawuje tę funkcję do dnia dzisiejszego. Obecnie grupie śpiewaczej akompaniuje kapela złożona z muzyków grających na akordeonie i klarnecie. W historii zespołu pojawiła się również trąbka, mandolina i skrzypce (w różnych konfiguracjach). Najstarszą członkinią zespołu i jednocześnie jedną z pierwszych, jest Pani Irena Zajkowska (prawdopodobnie dołączyła ok. 1947 roku). Aktualnie „Górzanki" liczą około 19 członkiń i członków.

Podczas swojej wieloletniej działalności artystycznej zespół zdobył szereg wyróżnień i nagród prezentując pieśni ludowe w ramach m. in. „Świętojańskiego Festiwalu Pieśni Zalotnych i Miłosnych” w Preczowie, „Ogólnopolskiego Przeglądu Zespołów Folklorystycznych – Folkloriada Jurajska” – w Żarkach czy „Folkloru Bez Granic” w Wojkowicach. Różnorodność tematyczna repertuaru oraz podejmowanie różnych działań artystycznych, w tym teatralnych, świadczy o dużym zaangażowaniu i wysiłku kierownictwa jak i całej grupy.

W ich repertuarze śpiewaczym znajdują się zarówno dawne pieśni zagłębiowskie obrzędowe (Przeleciał sokół), z grupy powszechnych (Wierzbina, Stoi w oknie róża) czy np. zalotne i miłosne (W moim ogródeczku, Pole i woda, Tam koło młyna), jak i autorskie (Ja do miasta nie pojadę), które są wyrazem utożsamienia z rodzinną miejscowością (nazwy lokalne, wydarzenia ważne dla mieszkańców np. o budowie Domu Kultury, o straży pożarnej). W zapisach zespołu są również pieśni o charakterze biesiadnym, towarzyskim, które mają zasięg ogólnopolski (Już jest ten dzień, Kiedy patrzę w dal, Tańcz, tańcz, tańcz), co jest prawdopodobnie pokłosiem spotkań z innymi grupami śpiewaczymi na przeglądach i konkursach.

Na szczególną uwagę zasługuje pieśń balladowa o incipicie znanym w całej Europie - Na Podolu biały kamień. Istnieje wiele wariantów, drobnych i większych zmian dotyczących fabuły powyższej ballady. Występuje ona w większości zapisów wraz z tekstem nutowym. Jednymi z najwcześniej zapisanych tekstów Podolanki na ziemi cieszyńskiej są dwa warianty pochodzące ze zbioru A. Cinciały z 1885 roku, które zostały zakwalifikowane do Pieśni miłosnych (o utraconych wianeczkach, kochankach). Z kolei wersja pochodząca z Górnego Śląska podana przez J. Rogera z 1863 roku, rozpoczyna się słowami: Za ujazdem czarna rola, już trzy lata nie orana. W źródłach zagłębiowskich (A. Dygacz) incipit jest typowy, natomiast melodia nieco odbiega od tej, którą prezentują „Górzanki”.

Zespół bierze czynny udział w wielu wydarzeniach środowiskowych, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i wojewódzkim. Jego działalność utrwalana jest w kronice, a także na stronie internetowej Góry Siewierskiej.

Galeria

KGW Górzanki z kierownikiem szkoły, Góra Siewierska 1937
Członkinie i członkowie KGW „Górzanki” z kierownikiem szkoły w Górze Siewierskiej
  • KGW Górzanki z kierownikiem szkoły, Góra Siewierska 1937. Powiększ zdjęcie.
  • KGW Górzanki ze sztandarem, Góra Siewierska 1995. Powiększ zdjęcie.
  • Zespół Górzanki w strojach KGW, Góra Siewierska. Powiększ zdjęcie.
  • KGW Górzanki oraz strażacka orkiestra dęta na dożynkach w Będzinie 1969. Powiększ zdjęcie.
  • Górzanki na gminnych dożynkach, Psary 2018. Powiększ zdjęcie.
  • Górzanki na  16  Festiwalu Pieśni i Przyśpiewek Zalotnych, Preczów 2019. Powiększ zdjęcie.

Pieśni

Zapis nutowy pieśni Na Podolu biały kamień

Odtwórz pieśń Na Podolu biały kamień

Zapis nutowy pieśni Siwy konik, siwy

Odtwórz pieśń Siwy konik, siwy